استاد جامعه شناسی محیط زیست: چمن کمتر، تنش‌های اجتماعی بیشتر

نیاز چمن به چند نوبت آبیاری در روز، باعث شد وقتی حذف یا کم کردن آن از عرصه فضای سبز مطرح شد، خیلی‌ها با دید مثبت به این قضیه نگاه کنند. همین چندی پیش هم معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار مشهد از جمع آوری چمن‌ها و گیاهان با مصرف آب زیاد در ۳۵ محور اصلی مشهد خبر داد.

به دنبالش معاون مهندسی آب سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد اعلام کرد که با استفاده از پوشش‌های گیاهی کم آب طلب و سنگ‌های رنگی، ۴۲ هزار مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی شده است. اما مهدی کلاهی که دکترای جامعه شناسی محیط زیست دارد، به تحقیقاتی اشاره می‌کند که حاکی از آن است که آب مصرفی چمن، کمتر از درخت است.

او‌ می‌گوید:، چون ریشه درخت در عمق زمین فرورفته است، باید آن قدر به آن آب داده شود که به ریشه اش برسد، اما آبیاری چمن سطحی است. به نظر او لازم است تحقیقاتی در خود مشهد انجام شود تا دقیق بررسی کنند و ببینند باتوجه به وضعیت آب وهوایی این شهر، آب مصرفی چمن و دیگر گونه‌های درختان و گیاهان چقدر است.
تأثیر چمن در فضای اجتماعی، موضوعی است که کلاهی خیلی به آن تأکید می‌کند، چراکه به گفته او، تحقیقات نشان داده است کشور‌هایی که از فضای سبز بیشتری برخوردارند، با چالش‌های اجتماعی کمتری روبه رو هستند و مردمانی آرام‌تر دارند.

به نظر او وقتی فردی به تنهایی یا همراه دوستانش، ساعتی را کنار چمن و فضای سبز می‌نشیند، تنش‌های روحی اش تعدیل می‌شود. برای همین او معتقد است اگر ما با حذف چمن، از فضای سبزمان بکاهیم، به زودی با افزایش تنش‌ها و درگیری‌های اجتماعی مواجه می‌شویم.
کلاهی چندان با گونه‌های گیاهی کم آب طلب هم موافق نیست و‌ می‌گوید: به طور معمول، این گونه‌ها زیبایی کمتری دارند، مدت کمی از سال سبز هستند و بعضی هایشان سمی اند.

به نظر او برای فضای سبز مکان‌هایی همچون کلانتری‌ها که مردم در آن توقف ندارند، می‌توان از گونه‌های کم آب طلب استفاده کرد، اما با حذف چمن در پارک‌ها اصلا موافق نیست، چراکه مردم روی چمن پارک‌ها می‌نشینند و از این طریق به آرامش روحی می‌رسند. عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی ادامه می‌دهد: آبی که برای آبیاری چمن لازم است، شرب نیست. ما می‌توانیم
چندین مرحله آب را تصفیه و بازیافت کنیم و آخرین مرحله آن را که اصلا مناسب نوشیدن نیست، به فضای سبز اختصاص دهیم.

حذف کاج به جای چمن

به نظر کلاهی، یکی از گونه‌های گیاهی که باید از فضای سبز ما حذف شود، درختان کاج هستند، چراکه خاک را اسیدی می‌کنند.
او به این اشاره می‌کند که برگ‌های سوزنی کاج وقتی روی زمین ریخته می‌شوند، تجزیه نمی‌شوند و در درازمدت خاک را از بین می‌برند. این استاد دانشگاه می‌گوید: متأسفانه کاج، گیاه غیربومی است که به اشتباه و ناآگاهانه وارد طبیعت ما شده است و،  چون در همه فصول سبز است، در همه جای شهر کاشته شده است، اما آثار بسیار مخربی به اکوسیستم طبیعی وارد می‌کند.

به گفته او، ما گونه‌های گیاهی متنوع و دانش فنی خوبی در مشهد داریم، فقط باید بین مسئولان و استادان دانشگاه ارتباط برقرار کنیم تا هر تصمیمی که گرفته می‌شود، از فیلتر علم عبور کند و کارشناسی شده باشد. کلاهی به ۱۵۰ میلیون درختی که قرار است در استان خراسان کاشته شود، اشاره می‌کند و‌ می‌گوید: مسئله ما کاشت نیست، بلکه زنده مانی درخت است و باید دراین زمینه هم کار کنیم تا هزینه‌هایی که صرف کاشت می‌شود، هدر نرود.

او پیشنهاد گذاشتن محفظه‌های نگهدارنده آب در پای درختان را دارد که براساس آن پای هر درختی، یک محفظه تجدیدپذیر گذاشته می‌شود که آب را درون خودش نگه می‌دارد و درخت می‌تواند تا ماه‌ها ذره ذره از این آب استفاده کند.
به نظر او با این کار ضمن صرفه جویی در مصرف آب، جلو هدررفت آب از طریق تبخیر گرفته می‌شود و گیاه هم به دلیل نداشتن آب و دیرآب دادن خشک نمی‌شود.

برای مطالعه نظرات موافقان و مخالفان حفظ یا برچیدن فضای سبز مشهد کلیک کنید.